6754 SAYILI BİLİRKİŞİLİK KANUNUNUN TEKNİK BİLİRKİŞİLERE GETİRDİKLERİ VEYA TEKNİK BİLİRKİŞİLERDEN GÖTÜRDÜKLERİ

Adalet Bakanlığı’nca hazırlanan ve 24 Kasım 2016 gün ve 29898 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “6754 sayılı BİLİRKİŞİLİK KANUN”unun bilirkişilerin nitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi ile bilirkişilik için etkin ve verimli bir kurumsal yapı oluşturulması amacıyla hazırlandığı kanunda ifade edilmektedir.

Bu kanun; Yargıç tarafından çözümü uzmanlık, özel veya teknik bilgi gerektiren durumlarda bilgisine başvurduğu teknik bilirkişilere ne getirdi veya teknik bilirkişilerden götürdü?Bu sorunun cevabı özetle şu şekilde verilebilir:

• Yargı alnında bilirkişilik yapmak üzere yapılan başvurular (Dört ayrı müracaat şeklinde yapılıyordu) yeniden düzenlendi ve tek bir standart getirildi. Bundan böyle yargı alanında Bilirkişilik yapmak için tek bir yere (Bilirkişilik Bölge Kurullarına) müracaat yapılacaktır.
• Bilirkişilerin nitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi ile bilirkişilik için (Adalet Bakanlığı bünyesinde) kurumsal bir yapı oluşturuldu. (Bağımsız bilirkişiler siyasi iradenin şemsiyesi altında girdi.)
• Bilirkişi tanımına; “Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek kişiye veya özel hukuk tüzel kişisi”ne denilerek, özel hukuk tüzel kişilerin Bilirkişilik yapma yolu açıldı.
• Her ne kadar tüzel kişilikte çalışanların bilirkişi olma ve listede yer alma şartı getirilmiş ise de Bilirkişilik hizmeti ticarileştirildi.
• “Temel Eğitim” başlığı altında; Kanunlarda yer alan esaslar ve Bakanlık tarafından belirlenen ilkeler kapsamında bilirkişilik faaliyetinden önce bütün bilirkişilerin eğitim alması zorunlu hale getirildi ve sertifikasyona bağlandı.
• Bilirkişilik eğitimlerinin nasıl olacağı konusu Yönetmeliğe bırakıldı. Bu konuda ortak bir format hazırlanıp yetkili kurumlarca verilmesi ve ortak sınav yapılması öngörülüyor.
• Adalet Bakanlığı bünyesinde Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Bilirkişilik Daire Başkanlığı kuruldu. Bilirkişilik Daire Başkanlığı’nın kurulmasıyla Bilirkişilik hizmeti siyasi iradenin kapsamı alanına girdi.
• Daire Başkanlığı’nın görevi; Bilirkişilik alanında uzmanlıkları tespit etmek, etik ilkeleri belirlemek, temel eğitimin usul ve esasları belirlemek, Bilirkişilerin denetimine ve performansına ilişkin usul ve esasları belirlemek, özel hukuk tüzel kişilerinin ve bu tüzel kişilik bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişilerin taşıması gereken nitelikleri belirlemek, Bilirkişilik sicilini ve listesini tutmak, ve benzeri işleri kapsıyor. Aslında bilirkişilik alanı Daire Başkanlığı’nca yeniden düzenleniyor ve etkisi altına alıyor.
• Bilirkişilik Bölge Kurulları oluşturuldu. Tamamı hakim ve savcı olan temcilcilerden oluşuyor ve bu kurulda meslek odaları dolayısıyla TMMOB temsil edilmiyor.
• Yargı alanında bilirkişilik yapmak için müracaatlar Bilirkişilik Bölge Kurullarına yapılıyor. Bilirkişiliğe kabule ve bilirkişilerin sicile ve listeye kaydedilmesine karar vermek, temel ve alt uzmanlık alanlarına göre bilirkişilik listelerini oluşturmak. Bilirkişilerin sicil ve listeden çıkarılmasına karar vermek, bilirkişilerin denetimini yapmak ve performansını ölçmek bu kurulun görevleri arasında bulunuyor.
• Bilirkişilik Danışma Kurulu oluşturuluyor. 18 kurumdan oluşan bu kurulda TMMOB bir kişi ile temsil ediliyor. Görevlerinin içi boşaltılmış durumda olan kurulun tüm işleri, sekreterya görevini yüklenen Adalet Bakanlığı bünyesindeki Daire Başkanlığı tarafından yapılıyor.
• Yargıç tarafından, çözümü uzmanlık, özel veya teknik bilgi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ile sınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilmesi yapılamayacak.
• Aynı konuda bir kez rapor alınması esası getiriliyor. (Bu durum mahkeme işlemlerinin hızlandırılması acısından önemli, ancak bunun için rapor kalitesinin yükselmesi gerekiyor.)
• Yargıç, genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvuruda bulunamayacak.
• Bilirkişiliğe kabul şartlarında; “Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için mevzuat tarafından aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, mesleki yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak” maddesi meslek odalarının kendi iç mevzuatına göre Bilirkişi tanımının önünü açıyor.( Bu maddeye göre TMMOB Bilirkişilik Yönetmeliği’ne çercevesinde bilirkişileri hazırlamak, eğitimleri vermek, sertifika düzenlemek ve uzmanlık alanlarını belirlemek gerekiyor.)
• 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu “Kamulaştırma bedelinin tespiti esasları” başlıklı 11. maddesi; “Kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın; Cins ve nevini; Yüzölçümünü; Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini; Varsa vergi beyanını; Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini; Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini; Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini; Yapılarda, (…) resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını; Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri, Esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kabul edilen değerleme standartlarına uygun, gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerini tespit ederler.” şeklinde yeniden düzenlendi.
• Kamulaştırma Kanunu’nun “Bilirkişiler” başlıklı 15. maddesi yeniden düzenlendi. Yeni düzenlemede; TMMOB tarafından hazırlanan liste hazırlama ve Valilikler onama ile tanımlanan kanundan gelen görevlendireme ortadan kaldırıldı, buna karşılık Kamulaştırma Hukuk davalarında bir uzmanlık alanı haline geldi.
• Ceza ve Hukuk davalarında yer alan ve sayısal olarak Kamulaştırma bilirkişisinden çok fazla olan Teknik Bilirkişileri denetlenmesi ve eğitimlerinin verilmesi, sertifikaya bağlanması hem TMMOB Bilirkişilik Yönetmeliği hem de tasarıda yer alan 10. maddenin f fıkrası gereği TMMOB ve Odalarınca yerine getirilmesi önemli hale geliyor.